Tunçmatik, Neden Online UPS Almalıyım?
Line Interactive mı, yoksa On-Line mı? Hangi kesintisiz güç kaynağı sistemini seçmeliyiz?
Online UPS
Online UPS'ler daha hassas kritik yüklerin güç korumasında tercih edilir. Anlık elektrik kesintisinin telafisi zor yüksek maddi kayıplara neden olabileceği durumlarda LI UPS yerine online UPS'lEr kullanılır. Online UPS'ler şebekede ortaya çıkan her türlü elektrik güç kalitesi probleminden yükü izole eder; yüke gerilim ve frekans açısından kararlı, regüle edilmiş saf sinüzoidal bir gerilim dalga şekli uygularlar. Online UPS'ler çift güç dönüşümünü hassas bir şekilde ve yükün ihtiyacına göre gerçekleştirirler. LI UPS'lerden farklı olarak online UPS'lerde yer alan doğrultucu sürekli güç dönüşümü (AC'den DC'ye) yapmakta ve yük akımını taşımaktadır. Dolayısıyla online UPS doğrultucusunun akım kapasitesi daha yüksektir. Doğrultucuyu oluşturan anahtarlama elemanlarının akım değerini yük akımı, akü şarj akımı ve doğrultucu verimi belirler. Online UPS'lerin daha geniş güç aralığında (800kVA'ya kadar) seçenekleri bulunabilmekte, akü destek süreleri daha uzun seçilebilmektedir. Güç artırımı ve yedeklemeli çalışma istenen uygulamalarda aynı güç ve modeldeki belli sayıda online UPS paralel bağlanabilmektedir. Paralel çalışma kapasite artırımı modunda güç artışı; yedeklemeli çalışma modunda ise sisteme daha fazla güvenilirlik sağlar. Günümüzde online UPS'lerin toplam verimi %95'lere kadar çıkabilmektedir.
Line Interactive UPS (LI-UPS)
İsminden de anlaşılacağı üzere şebeke ile interaktif (etkileşimli) olan, şebekenin durumuna göre çalışma modunu düzenleyen UPS demektir. Şebekenin mevcut olduğu ve şebeke geriliminin öngörülen toleranslar içinde kaldığı durumlarda kritik yükler UPS'in bypass hattı üzerinden doğrudan şebekeden beslenir.
Şebeke geriliminin kesilmesi veya çalışma toleransları dışına çıkması durumunda (örn. nominal şebeke geriliminin ±%10 toleransları olan 198V'un altına düşmesi veya 242V'un üstüne çıkması durumunda.) kritik yük UPS üzerinden beslenecektir. Bu esnada yükün ihtiyacı olan elektrik enerjisi, sahip olduğu destek süresi boyunca yedek güç kaynağı olarak sistemde yer alan akü üzerinden sağlanacaktır. Şebeke frekansında ortaya çıkan tüm değişimler yüke yansır. Ancak bu o kadar da endişe edilecek bir durum değildir, zira şebekenin frekansında oluşabilecek değişimler çok düşüktür ve kritik yükün çalışma performansını etkilemez. LI UPS'ler frekans değişimleri dışında, şebeke geriliminde ortaya çıkabilecek transient, elektriksel gürültü gibi istenmeyen güç kalite problemlerini zayıflatarak ta olsa kritik yüke aktarır.
LI UPS'ler giriş doğrultucusu normal çalışma sırasında yük akımı taşımaz. Sadece elektrik kesintisi sırasında boşalan aküyü, elektrik geldiğinde yeniden şarj eder. Görevi aküyü şarj etmekle sınırlıdır. Bu nedenle akım kapasitesi de son derece düşüktür. Bu, LI UPS'e hafiflik, basitlik ve fiyatında ucuzluk sağlar. Doğrultucuda olduğu gibi eviricinin bu basit yapısı da ağırlık, karmaşıklık ve fiyat konusunda LI UPS'e belirgin avantajlar sağlar.
Sonuç
Hangi tip UPS cihazını kullanırsanız kullanın yükünüz elektrik kesintilerine karşı korunacaktır. Bununla birlikte UPS seçiminde öncelikle dikkate alınacak temel kriterler şunlardır: beslenecek yükün/yüklerin gücü, akü destek süresi ve kritik yüklerin ne denli kritik olduğu. Beklenmedik elektrik kesintisi işletmede çok büyük bir mali kayba yol açacaksa, şebeke elektrik kalitesi iyi değilse (örneğin şebeke gerilimi gün içinde sık sık büyük düşüşler veya yükselişler gösteriyorsa), kritik yüklerin besleme geriliminin kaliteli ve dar aralıkta değişiyor olması gerekiyorsa, kritik yükler insan sağlığını ilgilendiren tıp cihazı ve laboratuar test/ölçüm cihazı ise o zaman UPS seçimi online UPS yönünde olmalıdır.
Ev ve ofislerde kullanılan bireysel PC'lerin korunması gerekiyorsa, fiyat UPS yatırımında dikkate alınan temel parametre ise, işletmenin şebeke gerilimi temiz ve kararlı ise ve uygulamalar o denli kritik değilse, beslenecek yüklerin gücü düşükse LI UPS cihazları kendilerinden beklenen güç koruması fonksiyonunu rahatlıkla yerine getirecektir.